خشکی چشم
نمای کلی
بیماری خشکی چشم یک بیماری شایع است و زمانی رخ می دهد که اشک قادر به روانسازی کافی چشم نباشد. اشک می تواند به دلایل زیادی ناکافی و ناپایدار باشد. به عنوان مثال، اگر اشک کافی تولید نشود یا اشک های بی کیفیت تولید شود، ممکن است خشکی چشم رخ دهد. این ناپایداری اشک منجر به التهاب و آسیب سطح چشم می شود.
خشکی چشم سبب احساس ناراحتی در چشمها می شود. اگر چشم‌هایتان خشک است، ممکن است دچار سوزش شود. ممکن است در شرایط خاصی مانند داخل هواپیما، اتاقی با تهویه مطبوع، دوچرخه سواری یا پس ازچند ساعت نگاه کردن به صفحه کامپیوتر، خشکی چشم را تجربه کنید.
درمان های خشکی چشم ممکن است شما را راحت تر کند. این درمان ها می تواند شامل تغییر سبک زندگی و استفاده از قطره چشم باشد. برای کنترل علائم خشکی چشم احتمالاً باید این اقدامات را به طور همیشگی انجام دهید.
علائم
علائم و نشانه‌هایی که معمولاً هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهند، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• احساس سوزش یا خراش در چشمان
• ایجاد موکوس رشته ای در داخل یا اطراف چشم
• حساسیت به نور
• قرمزی چشم که در طول روز بدتر می شود
• احساس وجود چیزی در چشمان
• مشکل در استفاده از لنزهای تماسی
• مشکل در رانندگی در شب
• آبریزش چشم که پاسخ بدن به تحریک خشکی چشم است
• تاری دید یا خستگی چشم
علل
خشکی چشم به دلایل مختلفی ایجاد می شود که میتواند لایه اشکی سالم را مختل کند. لایه اشکی دارای سه لایه است: روغن های چرب، مایع آبکی و موکوس. این ترکیب معمولا سطح چشم را روان، صاف و شفاف نگه می دارد. مشکلات مربوط به هر یک از این لایه ها می تواند باعث خشکی چشم شود.
دلایل زیادی برای اختلال عملکرد لایه اشکی وجود دارد، از جمله تغییرات هورمونی، بیماری خودایمنی، التهاب غدد پلک یا بیماری آلرژیک چشم. برای برخی افراد، علت خشکی چشم کاهش تولید اشک یا افزایش تبخیر اشک است.
غدد اشک آور و مجاری اشک
غدد اشکی (lacrimal gland)که در بالای هر کره چشم قرار دارند، به طور مداوم مایع اشکی را تامین می کنند که هر بار که پلک های خود را بهم می زنید، ازسطح چشم پاک می شود. مایع اضافی از طریق مجاری اشکی به داخل بینی تخلیه می شود.
کاهش تولید اشک
خشکی چشم زمانی رخ می دهد که نتوانید اشک کافی تولید کنید.
علل شایع کاهش تولید اشک عبارتند از:
• پیری
• برخی شرایط پزشکی از جمله سندرم شوگرن، بیماری آلرژیک چشم، آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرما، سارکوئیدوز، اختلالات تیروئید یا کمبود ویتامین A
• برخی داروها، از جمله آنتی هیستامین ها، ضداحتقان ها، درمان جایگزینی هورمونی، داروهای ضد افسردگی، داروهای کنترل فشار خون بالا، آکنه، داذوهای پیشگیری از بارداری و بیماری پارکینسون
• از بین رفتن حساسیت عصب قرنیه ناشی از استفاده از لنز تماسی، آسیب عصبی یا جراحی لیزر چشم، اگرچه علائم خشکی چشم مربوط به این روش معمولا موقتی است.
افزایش تبخیر اشک
لایه روغن تولید شده توسط غدد کوچک لبه پلک (غدد میبومین) ممکن است مسدود شود. انسداد غدد میبومین در افراد مبتلا به روزاسه یا سایر اختلالات پوستی شایع تر است.
علل شایع افزایش تبخیر اشک عبارتند از:
• بلفاریت خلفی (اختلال غدد میبومین)
• پلک زدن کمتر، که درشرایط خاصی مانند بیماری پارکینسون میتواند رخ دهد؛ یا در حین فعالیت های خاصی مانند مطالعه کردن، رانندگی یا کار با کامپیوتر
• مشکلات پلک، مانند چرخش پلک ها به بیرون (اکتروپیون) و چرخش پلک ها به داخل (آنتروپیون)
• آلرژی چشم
• مواد نگهدارنده در قطره های موضعی چشم
• باد، دود یا هوای خشک
• کمبود ویتامین A
عوامل خطر
عواملی که احتمال ابتلا به خشکی چشم را افزایش می دهند عبارتند از:
• سن بالای 50 سال. تولید اشک با افزایش سن کاهش می یابد. خشکی چشم در افراد بالای 50 سال شایع تر است.
• جنسیت مونث. کمبود اشک در زنان بیشتر دیده می شود، به خصوص اگر تغییرات هورمونی را به دلیل بارداری، استفاده از قرص های ضد بارداری یا یائسگی تجربه کنند.
• کمبود ویتامین A که در جگر، هویج و کلم بروکلی وجود دارد یا اسیدهای چرب امگا 3 که در ماهی، گردو و روغن های گیاهی وجود دارد.
• استفاده از لنزهای تماسی یا داشتن سابقه جراحی انکساری.
_____________________________________
عوارض
افرادی که خشکی چشم دارند ممکن است عوارض زیررا تجربه کنند:
• عفونت های چشمی. اشک از سطح چشم در برابرعفونت محافظت می کند. بدون اشک کافی، ممکن است خطر عفونت چشم را افزایش یابد.
• آسیب به سطح چشم. در صورت عدم درمان، خشکی شدید چشم ممکن است منجر به التهاب چشم، ساییدگی سطح قرنیه، زخم قرنیه و از دست دادن بینایی شود.
• کاهش کیفیت زندگی. خشکی چشم می تواند انجام فعالیت های روزمره مانند مطالعه را دشوار کند.
_____________________________________
پیشگیری
اگر خشکی چشم را تجربه می کنید، به موقعیت هایی که به احتمال زیاد باعث علائم شما می شوند توجه کنید. سپس راه هایی برای اجتناب از این موقعیت ها پیدا کنید تا از علائم خشکی چشم خود جلوگیری کنید. به عنوان مثال:
• از دمیدن هوا در چشم خودداری کنید. سشوار، بخاری ماشین، کولر یا پنکه را به سمت چشمان خود نبرید.
• به هوا رطوبت اضافه کنید. در زمستان، یک مرطوب کننده می تواند سبب ایجاد رطوبت به هوای خشک داخل خانه شود.
• استفاده از عینک آفتابی یا سایر عینک های محافظ. برای جلوگیری از باد و هوای خشک می توان سپرهای حفاطتی را به قسمت بالایی و کناری عینک اضافه کرد.
• در طول کارهای طولانی مدت استراحت چشمی داشته باشید. اگر در حال مطالعه یا انجام کار دیگری هستید که نیاز به تمرکز بینایی دارد، استراحت های دوره ای چشم را انجام دهید. برای چند دقیقه چشمان خود را ببندید. یا برای چند ثانیه مکرراً پلک بزنید تا اشک هایتان به طور یکنواخت روی چشمانتان پخش شود.
• از محیط خود آگاه باشید. هوا در ارتفاعات بالا، مناطق بیابانی و هواپیماها می تواند بسیار خشک باشد. هنگامی که در چنین محیطی وقت می گذرانید، ممکن است مفید باشد که مکرراً چند دقیقه چشمان خود را ببندید تا تبخیر اشک به حداقل برسد.
• کار با کامپیوتر. خواندن یا تماشای تلویزیون می تواند چشمان شما را خشک کند زیرا به اندازه معمول پلک نمی زنید. هر 10 دقیقه یک بار استراحت کنید، به چشمان خود استراحت دهید و سعی کنید بیشتر پلک بزنید تا به چشمانتان کمک کنید مقداری از رطوبت از دست رفته را به دست آورند.
• صفحه کامپیوتر خود را زیر سطح چشم قرار دهید. اگر صفحه نمایش رایانه شما بالاتر از سطح چشم باشد، برای مشاهده صفحه، چشمان خود را بازتر باز می کنید. صفحه نمایش رایانه خود را زیر سطح چشم قرار دهید تا چشمان خود را زیاد باز نکنید.
• سیگار را ترک کنید و از دود سیگار خودداری کنید. اگر سیگار نمی کشید، از افرادی که سیگار می کشند دوری کنید. دود می تواند علائم خشکی چشم را بدتر کند.
• به طور مرتب از اشک مصنوعی استفاده کنید. اگر خشکی مزمن چشم دارید، حتی زمانی که چشمانتان احساس خوبی دارند، از قطره های چشمی استفاده کنید تا به خوبی روان شوند.
• داروها. اگر علائم خشکی چشم را دارید و دارو مصرف می کنید، برچسب را بخوانید. برخی داروها مانند آنتی هیستامین ها، بتابلوکرها و برخی داروهای ضد افسردگی می توانند بر اشک تأثیر بگذارند و چشمان را خشک کنند. با پزشک خود در این مورد مشورت کنید.
تشخیص
آزمایش ها و روش هایی که ممکن است برای تعیین علت خشکی چشم مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از:
• معاینه جامع چشم. یک معاینه چشم که شامل یک تاریخچه کامل از سلامت کلی چشم است می تواند به پزشک کمک کند تا علت خشکی چشم را تشخیص دهد.
• آزمایشی برای اندازه گیری حجم اشک. پزشک ممکن است تولید اشک را با استفاده از آزمایش اشک Schirmer اندازه گیری کند. در این آزمایش، نوارهای کاغذ لکه دار زیر پلک پایین قرار می گیرد. پس از پنج دقیقه مقدار نوار خیس شده توسط اشک اندازگیری می شود.
آزمایشی برای تعیین کیفیت اشک. از رنگ های مخصوص در قطره های چشمی برای تعیین وضعیت سطح چشم استفاده می کنند. پزشک به دنبال الگوهای رنگ آمیزی روی قرنیه می گردد و مدت زمانی را که طول می کشد تا اشک شما تبخیر شود را اندازه گیری می کند.
• آزمایش اسمولاریته اشک. این نوع آزمایش ترکیب ذرات و آب موجود در اشک را اندازه گیری می کند. با بیماری خشکی چشم، آب کمتری در چشم وجود خواهد داشت.
درمان
برای اکثر افرادی که علائم خشکی چشم گاه به گاه یا خفیف دارند، استفاده منظم از قطره های چشمی بدون نسخه که اشک مصنوعی نیز نامیده می شود، کافی است. اگر علائم مداوم و جدی تر باشد، گزینه های دیگری وجود دارد، بستگی به این دارد که چه چیزی باعث خشکی چشم شده است.
برخی از درمان ها بر معکوس کردن یا مدیریت بیماری یا عاملی که باعث خشکی چشم می شود تمرکز می کنند. سایر درمان‌ها می‌توانند کیفیت اشک را بهبود بخشند یا مانع از تخلیه سریع اشک از چشمان شوند.
درمان علل زمینه ای خشکی چشم
در برخی موارد، درمان یک مشکل زمینه ای سلامتی می تواند به رفع علائم و نشانه های خشکی چشم کمک کند. به عنوان مثال، اگر دارویی باعث خشکی چشم شود، پزشک ممکن است داروی دیگری را توصیه کند که این عارضه جانبی را ایجاد نکند.
داروها
داروهای تجویزی مورد استفاده برای درمان خشکی چشم عبارتند از:
• داروهای کاهش التهاب پلک. التهاب در امتداد لبه پلک می تواند غدد چربی را از ترشح روغن در اشک باز دارد. پزشک ممکن است آنتی بیوتیک را برای کاهش التهاب توصیه کند. آنتی بیوتیک ها برای خشکی چشم معمولا از طریق دهان مصرف می شوند، اگرچه برخی از آنها به عنوان قطره یا پماد چشم نیزاستفاده می شود.
• قطره چشم برای کنترل التهاب قرنیه. التهاب قرنیه ممکن است با قطره های چشمی حاوی داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی سیکلوسپورین یا کورتیکواستروئیدها، کنترل شود. کورتیکواستروئیدها به دلیل عوارض جانبی احتمالی برای استفاده طولانی مدت ایده آل نیستند.
• داروهای محرک اشک. داروهای کولینرژیک (پیلوکارپین) به افزایش تولید اشک کمک می کند. عوارض جانبی احتمالی شامل تعریق است.
• قطره های چشمی ساخته شده از خون خودتان. به این قطره های سرم خون اتولوگ می گویند. اگر علائم خشکی چشم شدیدی دارید که به هیچ درمان دیگری پاسخ نمی‌دهند، ممکن است این روش یک گزینه باشد.
سایر روش ها
سایر روش هایی که ممکن است برای درمان خشکی چشم استفاده شود عبارتند از:
• بستن مجاری اشک برای کاهش ریزش اشک. پزشک ممکن است از این روش درمانی را برای جلوگیری از خروج سریع اشک از چشم پیشنهاد کند. این کار را می توان با بستن جزئی یا کامل مجاری اشک انجام داد.
• استفاده از لنزهای تماسی مخصوص. برخی از افراد با خشکی شدید چشم ممکن است از لنزهای تماسی ویژه ای استفاده کنند که از سطح چشم محافظت می کند و رطوبت را به دام می اندازد. به آنها لنزهای اسکلرال یا لنزهای بانداژمی گویند.
• رفع انسداد غدد چربی. کمپرس گرم یا ماسک چشمی روزانه می تواند به پاکسازی غدد چربی مسدود شده کمک کند. دستگاه ضربان حرارتی راه دیگری برای باز کردن انسداد غدد روغن است، اما مشخص نیست که آیا این روش مزیتی نسبت به کمپرس گرم دارد یا خیر.
• استفاده از نور درمانی و ماساژ پلک. تکنیکی به نام نور درمانی با پالس شدید و به دنبال آن ماساژ پلک ها ممکن است به افرادی که خشکی چشم شدید دارند کمک کند.
خودمراقبتی
ممکن است بتوانید خشکی چشم خود را با شستن مکرر پلک ها و استفاده از قطره های چشمی بدون نسخه یا سایر محصولاتی که به روان شدن چشم شما کمک می کنند، کنترل کنید. اگر مشکل طولانی مدت (مزمن) است، حتی زمانی که چشمان احساس خوبی دارند، از قطره های چشمی استفاده کنید تا به خوبی روان شوند.
انتخاب و استفاده از محصولات بدون نسخه برای خشکی چشم
انواع محصولات بدون نسخه برای خشکی چشم در دسترس است، از جمله قطره های چشمی که به آنها اشک مصنوعی می گویند. با پزشک خود در مورد گزینه مناسب مشورت کنید.
برای کنترل علائم خشکی خفیف چشم ممکن است اشک مصنوعی کافی باشد. برخی از افراد باید چندین بار در روز قطره بریزند و برخی فقط یک بار در روز از آن استفاده می کنند.
عوامل زیر را هنگام انتخاب یک محصول بدون نسخه در نظر بگیرید:
• قطره های حاوی مواد نگهدارنده در مقابل قطره های بدون مواد نگهدارنده
به برخی از قطره های چشمی مواد نگهدارنده اضافه می شود تا ماندگاری آنها طولانی شود. می توانید تا چهار بار در روز از قطره های چشمی دارای مواد نگهدارنده استفاده کنید. اما استفاده بیشتر از قطره های حاوی مواد نگهدارنده می تواند باعث تحریک چشم شود.
قطره های چشمی بدون مواد نگهدارنده در بسته هایی عرضه می شوند که حاوی چندین ویال یکبار مصرف هستند. پس از استفاده از ویال، آن را دور بیاندازید. اگر بیش از چهار بار در روز از قطره های چشمی استفاده می کنید، قطره های بدون مواد نگهدارنده بی خطر هستند.
• قطره هایی که قرمزی چشم را کاهش می دهند
بهتر است از این قطره ها به عنوان راه حلی برای خشکی چشم اجتناب کنید، زیرا استفاده طولانی مدت آنها می تواند باعث تحریک شود.
شستن پلک ها برای کنترل التهاب
برای افراد مبتلا به بلفاریت و سایر بیماری هایی که باعث التهاب پلک می شود و جریان چربی را به چشم مسدود می کند، شستشوی مکرر و ملایم پلک ممکن است کمک کننده باشد. برای شستن پلک ها:
• یک دستمال شستشوی گرم را روی چشمان خود بمالید. یک پارچه تمیز را با آب گرم خیس کنید. پارچه را به مدت پنج دقیقه روی چشمان خود نگه دارید. پس از سرد شدن پارچه را دوباره با آب گرم خیس کنید. پارچه را به آرامی روی پلک های خود - از جمله پایه مژه ها - بمالید تا هر گونه ذرات ریز جدا شود.
• از یک صابون ملایم روی پلک های خود استفاده کنید. از شامپو بچه یا صابون ملایم دیگر استفاده کنید. پاک کننده را روی نوک انگشتان تمیز خود قرار دهید و به آرامی چشم های بسته خود را نزدیک پایه مژه ها ماساژ دهید. کاملا آبکشی کنید.
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-eyes/symptoms-causes/syc-20371863
https://www.webmd.com/eye-health/ss/slideshow-dry-eyes
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/dry-eye
https://www.health.harvard.edu/a_to_z/dry-eye-syndrome-a-to-z